Frankrijk is een democratische republiek. De president van de Franse Republiek wordt sinds 2002 voor vijf jaar gekozen (voorheen was dat zeven jaar). De president heeft sinds de invoering van de Vijfde Republiek in 1958 veel macht vergeleken met andere westerse democratieën, omdat die regeringen kan benoemen en ontslaan, en de uitvoerende macht sterk staat tegenover de wetgevende macht. De president heeft geen vertrouwensvotum van het parlement nodig, want hij/zij wordt via landelijke verkiezingen direct gekozen en kan zonder zelf af te treden het parlement een maal voortijdig ontbinden en vervroegde parlementsverkiezingen uitschrijven.

De president heeft nog altijd, samen met de Spaans/Catalaanse bisschop van Urgell, het opperbestuur over het bergstaatje Andorra in de Pyreneeën. Uit dien hoofde draagt hij de uit de middeleeuwen daterende titel 'Prins van Andorra'.

De Franse volksvertegenwoordiging bestaat uit de Assemblée Nationale (577 zetels) en de Senaat.|Sinds 16 mei 2007 is Nicolas Sarkozy president van Frankrijk.

Bestuurlijke indeling

Sinds 1972 is Frankrijk opgedeeld in 26 regio's (waarvan 22 in het Europese deel), die op hun beurt weer zijn onderverdeeld in departementen, arrondissementen, kantons en op het laagste niveau gemeenten. Frankrijk telt in totaal 36.778 gemeentes.

Er zijn 4 overzeese departementen (Départements d'Outre-Mer, DOM) die ook elk apart het statuut van een regio hebben. De Départements d'Outre-Mer zijn: Frans-Guyana, Guadeloupe, Martinique en Réunion (ze zijn trouwens alle vier afgebeeld op de achterkant van alle eurobankbiljetten, onderaan links naast de Canarische eilanden).

Frankrijk bezit ook nog andere overzeese gebieden (Territoires d'Outre-Mer, TOM) die echter geen deel uitmaken van de Europese Unie: Saint-Pierre en Miquelon, Wallis en Futuna, Mayotte, Nieuw-Caledonië, Frans-Polynesië, Clipperton, de Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden en de Verspreide Eilanden in de Indische Oceaan.

De bestuurlijke indeling van Frankrijk bestaat uit een aantal lagen:
1. Nationaal niveau: Franse staat
2. Regio (région)
3. Departement (département)
4. Arrondissement (arrondissement)
5. Kanton (canton)
6. Gemeente (commune)

In de Franse grondwet (artikel 72) worden “territoriale collectiviteiten” (collectivités territoriales de la République) gedefinieerd. Daaronder vallen de gemeentes, de departementen inclusief de overzeese departementen (départements d'outre-mer, DOM), de regio’s, inclusief de overzeese regio’s (régions d'outre-mer, ROM), bijzondere territoriale collectiviteiten (Corsica) en de overzeese collectiviteiten (Mayotte, Saint-Pierre-et-Miquelon, les îles Wallis et Futuna, la Polynésie française) die een andere status hebben dan de DOM.

De bestuurlijke indeling slaat met name op het werkingsgebied van de overheidsinstellingen. Per overheidsinstantie is bepaald op welk niveau zij zeggenschap heeft. Voor veel diensten geldt dat de diensten voor bepaalde delen gedeconcentreerd zijn naar de regio’s naar de departementen, etc. Op dat niveau is die dienst dan verantwoording verschuldigd aan het bestuur van het niveau (de préfet, de sous-préfet), maar ook aan de centrale ministeriële organisatie waaronder zij valt. De directie onderwijs van een departement is dus verantwoording verschuldigd aan de préfet, maar ook aan het ministerie van onderwijs. Tegenwoordig, met de huidige telecommunicatie, wordt de communicatie met de centrale organisatie sneller, en kan het vaker voorkomen dat de plaatselijke préfet gepasseerd wordt.

Een aantal organisaties zijn niet gedeconcentreerd, maar vallen direct onder het centrale gezag, zoals Defensie en het hoger onderwijs.

Nationaal niveau

In Parijs zetelt het centrale bestuur van Frankrijk, de politieke macht ligt bij de president, de regering en het parlement, maar een belangrijke machtsfactor is de “vierde macht”, de macht van de ambtenaren, van de ministeries.
De machtigste man in Frankrijk is de president. De president wordt direct gekozen en benoemt de regering (eerste minister, ministers), is ook het hoofd van de regering. De regering is het hoofd van de uitvoerende macht, maar moet de verantwoordelijkheid delen met de president.
Sinds de Vijfde Republiek en het optreden van de Gaulle als president is veel macht teruggevloeid naar de president: hij doet uitspraken van algemeen Frans belang, is het gezicht van Frankrijk naar de buitenwereld en is het hoofd van de defensieorganisatie.

Het Franse parlement bestaat uit twee kamers:
* de assemblee (l'Assemblée nationale), direct gekozen en vergelijkbaar met de tweede Kamer met als zetel het Palais Bourbon.
* de senaat (le Sénat) indirect (getrapt) gekozen, met als zetel het Palais du Luxembourg.

Het parlement heeft de macht om de regering te controleren, om de wetten van de regering goed dan wel af te keuren.

Regio's

Onder het nationale niveau is Frankrijk verdeeld in een 26-tal regio’s, 22 op het vasteland en een viertal overzeese gebiedsdelen (DOM, Départements de Outre-Mer). De préfet van de regio is de préfet van het departement waar de hoofdstad van de regio is.
Regio's bestaan nog maar relatief kort, met het instellen van de vijfde republiek in de vijftiger jaren is ook de regio-indeling ingevoerd. Met de decentralisatiewet van 1982 hebben de regio's de titel van "territoriale collectiviteit" gekregen.
De “regering” van een regio is in handen van de “Regionale Raad” (conseil régional), die bij algemene verkiezing aangesteld wordt. Het uitvoerend gezag is in handen van de voorzitter van de Regionale Raad.

De verantwoordelijkheden van de regio liggen met name op economische en sociaal vlak, op die terreinen dienen de regio's een actieve rol te spelen.
De préfets en de sous-préfets zijn de vertegenwoordigers op dat niveau van de minister van Binnenlandse Zaken (ministre de l'Intérieur). Ze worden per presidentieel besluit benoemd en zijn directe loyaliteit aan de regering verschuldigd.

Departementen

Het departement is de derde bestuurslaag in Frankrijk. Frankrijk heeft 100 departementen, waarvan 96 op het vasteland in Frankrijk zelf en vier overzeese gebiedsdelen. De vier overzeese gebiedsdelen zijn overigens zowel regio als departement.
De indeling in departementen stamt uit de Franse Revolutie. De nieuwe machthebbers wilden de oude machtsstructuren van de adel doorbreken en een van de middelen daartoe was het instellen van een totaal nieuwe opdeling van het land in machtseenheden. Maar pas aan het eind van de 19e eeuw kregen de departementen (met de toekenning van de titel "territoriale collectiviteit") ook echt de bevoegdheden om de zaken op hun grondgebied te regelen.
De departementen zijn in eerste instantie op alfabetische volgorde genummerd. Latere opdelingen van departementen hebben dit tenietgedaan, maar de nummering is daarop niet meer aangepast. Men ziet de nummers onder andere op de kentekenplaten van elke Franse auto.
De “regering” van een departement is in handen van de “Algemene Raad” (conseil général), het uitvoerend gezag was voorheen (voor 1985) in handen van de préfet (vandaar ook de aanduiding préfecture voor de hoofdstad van het departement) en tegenwoordig in handen van de voorzitter van de Algemene Raad.

Arrondissementen

De departementen zijn onderverdeeld in een beperkt aantal arrondissementen met als hoofdplaats een sous-préfecture. Het bestuur van het arrondissement valt onder de verantwoordelijkheid van de sous-préfet.

Kantons

De arrondissementen zijn onderverdeeld in kantons. Een kanton is een organisatorische eenheid. Het is niet een van de “territoriale collectiviteiten” zoals in de grondwet genoemd.
Met name in de verkiezingen voor de Algemene Raad van het departement spelen de kantons een rol (als kiesdistrict). Overigens hoeven de kantongrenzen en gemeentegrenzen niet gelijk te lopen, bewoners van één gemeente kunnen in verschillende kantons wonen (hoewel doorgaans een gemeente in één kanton ligt).

Gemeentes

De kantons zijn onderverdeeld in gemeentes (communes). Frankrijk heeft in totaal 36 778 gemeentes.
Drie gemeentes hebben een aparte status gekregen, Parijs, Lyon en Marseille. Voor de overige gemeentes geldt dat een gemeenteraad (Conseil municipal) gekozen wordt voor een periode van 6 jaar.
De burgemeester (le Maire, le Bourgmestre) zit voor eenzelfde periode en heeft de uitvoerende macht. Hij is als zodanig ook de vertegenwoordiger van de regering in de gemeente en heeft taken en verantwoordelijkheden op het vlak van de openbare orde en de politie.

Bestuurlijke rechtspraak

Bij geschillen van een burger met een overheid wordt in Frankrijk een speciale rechter ingeschakeld, de bestuurlijke rechter.
De bestuurlijke rechter heeft de macht om overheidsregelingen terug te draaien, om ze te wijzigen en om de overheid schadevergoedingen op te leggen wanneer burgers onterecht benadeeld zijn.

Defensie

De Franse strijdkrachten hebben een zeer lange geschiedenis met grote invloed op de wereldgeschiedenis. Zij omvatten een landmacht, een marine, een luchtmacht en een militair politiekorps. De Franse president is de opperbevelhebber van de strijdkrachten. De belangrijkste doelstellingen zijn de verdediging van het Franse territorium, de bescherming van de Franse belangen en de bewaring van mondiale stabiliteit.

Met 779.450 manschappen in 2006 (259.050 permanent, 419.000 reservisten en 101.400 bij de Rijkswacht), heeft Frankrijk de op een na grootste strijdmacht van Europa (na Duitsland) en 20e van de wereld. Ze beschikt ook over het derde grootste budget en heeft de derde grootste nucleaire strijdmacht, na de Verenigde Staten en Rusland. President Sarkozy kondigde in 2008 aan dat het Franse leger kleiner en mobieler moet worden en met beter materieel uitgerust dient te zijn voor de strijd tegen het terrorisme.